papegaaienkennis: ziekte en gezondheid

rui:

Tijdens de rui worden de oude veren vervangen door nieuwe veren. Zo'n rui bij papegaaien kan heel wisselend verlopen. Bij de ene papegaai gaat het heel geleidelijk, gedurende het hele jaar en de andere papegaai kan een korte hevige rui hebben.
Verliest de papegaai de grote vleugelpennen dan zijn deze meestal binnen 6 weken weer volwaardig teruggegroeid.
Het teruggroeien van de grote vleugelpennen gebeurt over het algemeen symmetrisch, dus gelijktijdig aan de linker en de rechtervleugel, waardoor de balans van de vogel niet verstoord wordt.
Men beweert soms dat de rui volgens een volgorde gaat ... vleugels, staart en als laatste de kop.
Een dergelijke volgorde is mij nog nooit echt opgevallen, maar opvallend is wel dat de vleugelveren en staartveren nooit gelijktijdig uitvallen.

Over het algemeen verloopt de rui heel geleidelijk, hetgeen ook wel logisch is want de vogel in het wild moet te allen tijde kunnen vliegen.
De vogel verliest verdeeld over het jaar regelmatig een of meerdere grote veren, soms kunnen er dat wel vijf op een dag zijn en soms een of meerdere weken niets.
De kleine veertjes en pluisveertjes verliest de kromsnavel continue soms veel, soms heel weinig.
De echte grote pennen worden over het algemeen 1 maal per jaar gewisseld, maar het komt ook wel voor dat er grote pennen pas na twee jaar vervangen worden.
Eet de papegaai pellets, is bij een geleidelijke rui bijvoeren over het algemeen niet noodzakelijk, eet de papegaai echter zaden dan is het raadzaam 1-2 maal per week eivoer te geven. Groenten en vitaminedruppels leveren over het algemeen te weinig vitamine A voor de papegaai en alléén in verse zaden zit voldoende vitamine A. In de praktijk echter blijken de meeste zaden die men in de dierenzaak koopt al 2 jaar oud te zijn. Daar zitten geen vitaminen A meer in. 

Temperatuurwisselingen kunnen de rui stimulerend beïnvloeden, daarom ook dat vaak in het voorjaar en najaar de rui wat sterker merkbaar is.
Een echte hevige rui duurt over het algemeen 6 tot 7 weken.
De huiskamerpapegaai is natuurlijk veel minder aan wisseling van temperaturen onderhevig, daar hebben de seizoenswisselingen duidelijk minder invloed op de rui van de vogel.
Het kan een bakerpraatje zijn, maar ik heb ook wel eens gehoord dat het voederen van komkommer ook de rui van je papegaai versnelt.

Heeft de papegaai een snelle hevige rui is het raadzaam de papegaai dagelijks wat eivoer te geven, omdat ze in een korte periode veel extra energie nodig hebben om nieuwe veren aan te maken. Ook wat extra vitamines en mineralen kunnen ertoe bijdragen dat de papegaai wat makkelijker en vlotter door de rui komt. Wat extra groente en fruit is ook prima. Eivoer bevat veel vitamine A die de papegaai die een hevige rui heeft zeker extra nodig heeft.
Ook het voedingssupplementen "palmolie", "spirulina" en "kalk" zijn mogelijk interessant.
Al heel snel zal je weer de puntjes van de nieuwe veertjes zien.
Zo´n nieuw veertje zit vaak nog deels ingekapseld in een soort hulsje die door de vogel zelf verwijderd wordt.
Het lijkt dan of de vogel jeuk heeft maar meestal is de vogel dan gewoon intensief bezig om het  nieuwe veertje van het hulsje te ontdoen.
De veren op de kop wrijft de vogel gedurende die periode wat vaker tegen een tak of tegen de spijlen van de kooi. Vaak zie je de vogel gedurende de rui ook vaker met de poot over de kop wrijven.
De tamme papegaai vindt het vaak tijdens de rui extra fijn wanneer je deze relatief stevig in het nekje kroelt.

Extra slaap is voor de papegaai in de rui zeker van belang, ook een dagelijkse douchebeurt helpt de papegaai.

De eerste rui bij een middelgrote papegaai volstrekt zich meestal op een leeftijd van ongeveer 6 tot 7 maanden.
De grote vleugel- en de staartpennen ruien dan meestal niet.

Problemen bij de rui:
Het is zonder meer mogelijk dat de papegaai gedurende een hevige rui tijdelijk wat agressiever gedrag vertoont.
Heb in dat geval wat geduld met je papegaai, het normaliseert vanzelf weer.

Wanneer de rui bij de papegaai niet gelijkmatig (symmetrisch) verloopt en/of zijn veren zien er slordig of slecht uit krijgt de vogel waarschijnlijk verkeerd voedsel. Ook wanneer de nieuwe veren vreemde kleuren vertonen, niet volledig zijn en of geen glans hebben is er mogelijk sprake van een voedingsprobleem.

Onderhoud verenkleed:
De papegaai verzorgt zelf het verenkleed. Vaak is de vogel daar urenlang mee bezig. De veren worden door de snavel netjes op hun plaats gelegd, de veerhulsjes die nog om de nieuwe veertjes zitten worden vakkundig verwijderd en de veren worden regelmatig ingevet.
Afrikaanse papegaaien verdelen tijdens het poetsen een vettige substantie (talg), afkomstig uit de stuitklier die net boven de stuit van de vogel zit, over de veren waardoor deze beschermd en waterafstotend worden.
Zuid-Amerikaanse papegaaien en de kaketoes daarentegen halen het vet waarmee ze hun veren verzorgen uit de donsveertjes die ze verpulveren tot een vettig poeder, deze vogels hebben dus geen actieve stuitklier!
Het vet dat verdeeld wordt heeft meerdere functies. De waterafstotende werking is uiterst belangrijk maar ook maakt het de veren soepel, worden er belangrijke vitaminen over de veren verdeeld, heeft het een bacteriedodende werking en versterkt het de veerkleuring.
Wanneer het verenkleed van je papegaai bij het douchen het water opneemt in plaats dat het er vanaf parelt is het verstandig de papegaai bij een dierenarts te laten onderzoeken. In sommige gevallen werkt die klier niet correct of wordt er geen dons meer aangemaakt.


Lees voor meer informatie over hulpmiddeltjes bij de rui:
-  "appelazijn"
-  "aloë vera"

Bloedveren:    
Aan het onderwerp "bloedveer" is elders een hoofdstukje gewijd.
Hier een korte samenvatting.
Wanneer de kromsnavel in de rui is maakt deze nieuwe veren aan.
Uit de follikel groeit een nieuw veertje, in het begin is de schacht van deze nieuw aangroeiende veer nog erg zacht en gevuld met bloed.
Dat er bloed in de schacht zit is duidelijk te zien, de schacht is donker van kleur.
Dit alles is natuurlijk erg kwetsbaar en bij beschadiging kan deze ´bloedveer´ flink gaan bloeden.
Mocht er ooit zo'n nieuwe veer gaan bloeden, geen paniek!
De stollingsfactor van het bloed van de papegaaien is vrij hoog, vaak houdt het bloeden vanzelf op.

Een beschadigde, niet meer bloedende bloedveer kan men rustig laten zitten zolang de vogel er geen noemenswaardige last van heeft.
De papegaai zal hem mogelijk zelf verwijderen of hij verliest hem mettertijd.
Binnen "eerste hulp" staat uitgelegd hoe je een veer uit kunt trekken.

Eerste hulp:
Druk tegen de bloedende pen gedurende een wat langere tijd een steriel gaasje.
Zie voor meer informatie "eerste hulp".

Dierenarts:
Je kan ook naar een kundig dierenarts gaan die deze beschadigde pen al dan niet onder verdoving  verwijdert.
Meestal gebeurt dit met een tangetje of pincet waarbij de veer vlot met een draaiende beweging eruit getrokken wordt.
 
Oppassen bij kortwieken!
Wil je de vogel kortwieken pas er dan op dat je niet in bloedpennen knipt!
Bloedpennen kan je vrij eenvoudig herkennen, je ziet duidelijk het bloed in de veerschacht zitten.
Overigens kan je de vogel gerust kortwieken, ook wanneer deze in de rui is!
Het is wel zo dat de nieuwe (nog onvolgroeide) veren gewoon doorgroeien.
Daarom is het van belang het resultaat van het kortwieken zeer regelmatig (wekelijks) te controleren.
Trek de vleugel voorzichtig open en je kunt dan duidelijk de kniplijn van het wieken zien.
Wanneer er veren doorgeroeid zijn zie je dat de kniplijn onregelmatig is.
Je kan in dat geval eenvoudig met een scherpe schaar de kniplijn even corrigeren door bij de doorgegroeide veren de overstekende topjes weg te (laten) knippen.
 

Stress-strepen:
Er wordt gesproken van stresstrepen wanneer je in de veren van de staart horizontale lichtgetinte strepen, die daar normaal niet voorkomen, ziet zitten.
Het vermoeden bestaat dat deze strepen drie mogelijke oorzaken kunnen hebben, t.w.:
- de vogel krijgt geen goede voeding of
- de vogel is ziek geweest waardoor de voeding niet optimaal benut is geweest
- de vogel staat of stond onder stress waardoor de voeding niet goed door het lichaam opgenomen is geweest.

Bovenstaande oorzaken kunnen ook voor doffe veren zorgen.
De kleur is dan vaal en er is helemaal geen glans te bespeuren op de veren.
Tonen de veren dof controleer dan altijd even of de dofheid niet veroorzaakt wordt door verenstof, het eenvoudigste kan je dat controleren door de vogel een paar keer flink te douchen.

Remedie tegen stressstrepen en een dof verenkleed:
- voorkom stress en stresssituaties bij de vogel
- maak de vogel stressbestendig
- zorg voor een goed uitgebalanceerde voeding met voldoende eiwitten, vitaminen en mineralen.

     
zieke papegaai